Het marktmodel moet evolueren om de de voordelen voor de consumenten veilig te stellen

Energie bepaalt het ritme waarop ons leven en onze economie draaien

Elk gezin en elke onderneming gebruikt energie in België. Achter energie toelevering gaat een bijzonder complexe wereld schuil van overheden, regulatoren, producenten, transport- en distributienetbeheerders en leveranciers.

Leveranciers: essentiële draaischijf in de energieketen

Dankzij de concurrentie tussen de vele leveranciers op de Belgische markt geniet de consument van steeds goedkoper wordende energie. Dat is goed voor de gezinnen, maar ook voor de concurrentiepositie van de Belgische ondernemingen. Slechts in één van de ons omliggende landen is de energie nog goedkoper. Bovendien spelen de leveranciers ten volle hun rol als uniek aanspreekpunt voor de consument. Als hét gezicht van de sector, besparen ze zich geen moeite om het complexe energielandschap en de ingewikkelde regelgeving die daarmee gepaard gaat, begrijpbaar te maken voor de klant. Daarnaast bieden ze innovatieve oplossingen aan die het gebruiksgemak verhogen en de energietransitie naar milieuvriendelijkere hernieuwbare en flexibele energiebronnen mogelijk maakt.

De klant waardeert de inspanningen van de leverancier. Klantentevredenheid is fors gestegen en België staat op dat gebied op een mooie tweede plaats in vergelijking met de ons omliggende landen. Het aantal klachten daalde met 41% tussen 2012 en 2014.

De energiefactuur

De energiecomponent is slechts één onderdeel van uw energiefactuur. Naast zijn energie, betaalt de consument namelijk ook voor het gebruik van transport- en distributieinfrastructuur en allerlei belastingen en heffingen die dienen om het sociaal- en milieubeleid van de overheid te financieren. In de afgelopen jaren is de prijs van de ‘geliberaliseerde” energiecomponent gedaald, maar dat heeft zich niet altijd vertaald in een goedkopere factuur, aangezien de ‘gereguleerde’ kosten die de leverancier moet aanrekenen namens derden zijn blijven stijgen.
In 2015 vertegenwoordigt de energiecomponent gemiddeld slechts 1/3 van de elektriciteitsfactuur en betaalt de consument, naargelang het Gewest, tussen de 619 euro en 775 euro aan belastingen, heffingen en kosten voor sociaal en ecologische beleid (gas en elektriciteit samen).
De leverancier speelt ook een essentiële rol voor de andere actoren in de energieketen heeft hij een grote meerwaarde. Het zijn namelijk de leveranciers die de middelen innen bij de consument om ze te herverdelen over de transportoperatoren, de distributienetten en de overheden. Het huidige systeem waarbij de klant één geïntegreerde energiefactuur ontvangt is 48% goedkoper dan een systeem waarbij elke actor zijn middelen zelf bij de consument zou innen.

Het systeem staat onder zware druk

De leveranciers krijgen het echter steeds moeilijker om hun rol als draaischijf waar te maken en tegelijkertijd te blijven innoveren en de klant op de meeste efficiënte manier door de energietransitie te loodsen. Deze toenemende druk wordt veroorzaakt door een onstabiele en complexer wordende regelgeving en toenemende lasten en risico’s die de leveranciers moeten torsen, terwijl hun aandeel in de energiefactuur en dus hun inkomsten steeds kleiner worden.
Daarnaast worden energieleveranciers verplicht om zo goed als alle risico’s te dragen voor de andere actoren in de energieketen. Wanneer een klant zijn energiefactuur niet betaalt, moet de leverancier toch opdraaien voor de kosten op het vlak van distributie en transport. Ook een deel van de belastingen en heffingen die de klant verschuldigd is aan de overheid, komen op conto van de leverancier. Een leverancier die (afhankelijk van de regio) instaat voor 22 tot 31% (*) van de inkomsten op de elektriciteitsfactuur, moet 89% van de risico’s dragen. Reken daarbij dat de invorderingsperiodes die tot vier keer langer duren dan in de ons omringende landen en de wanbetaler verder in de schulden drijft. In 2014 hebben de energieleveranciers voor 74 miljoen EUR aan onbetaalde facturen elektriciteits-en gasfacturen moeten opdraaien.

(*) cijfers herberekend in 03/2016

Ten slotte worden de leveranciers steeds meer taken opgelegd die ze gratis of onder kostprijs moeten uitvoeren ten voordele van andere spelers. Zo wordt de kost voor het innen van de facturen voor de andere actoren in de energieketen niet vergoed; het sociaal tarief is niet kostendekkend; de administratieve behandeling van groene stroom en Warmtekrachtcertificaten wordt vandaag niet vergoed ondanks een bestaand wettelijk kader.

De 5 grootste energieleveranciers droegen zo voor 200 miljoen EUR aan administratieve en financiële kosten voor andere actoren (in 2014).
Er bestaat geen ander land of sector waar dergelijke disproportionele en niet recupereerbare lasten en risico’s worden opgelegd.

Als er niks verandert, betalen we allemaal de rekening

Als de huidige situatie aanhoudt dan gaan de voordelen van de vrijmaking van de energiemarkt verloren, zowel voor leveranciers als voor klant, economie en overheid. De leveranciers hebben het steeds moelijker om rendabel te zijn. Ondanks grondige kostendrukkende maatregelen in de afgelopen jaren, ligt die rendabiliteit nog steeds veel lager dan die van hun collega leveranciers in andere Europese landen. Indien die situatie niet verandert, zal dit op korte termijn onvermijdelijk negatieve gevolgen hebben voor hun werking.

De oplossing is voorhanden

Willen we in de toekomst blijven genieten van de voordelen van de liberalisering en bovendien de transitie naar een koolstofarme samenleving faciliteren, dan moeten we ons systeem durven herbekijken. Aan de hand van een grondige analyse van de beste praktijken in de ons omliggende landen, hebben we een aantal hefbomen geïdentificeerd die het Belgisch marktmodel opnieuw gezond kunnen maken:

Behoud de unieke factuur
Vermijd structurele schuldopbouw
Coördineer veranderingen aan het systeem
Analyseer en evalueer regelgeving op kosten en baten
Optimaliseer toekenning sociaal tarief
Spreid de risico’s over de ganse waardeketen

Ze moeten enerzijds de systeemkost doen dalen en anderzijds de risico’s en lasten eerlijk verdelen over alle actoren in de energieketen.

FEBEG wenst een constructieve dialoog aan te gaan met de overheid en de andere actoren in de energieketen. Samen met hen willen we oplossingen vinden om de systeemkosten te doen dalen en de risico’s en lasten eerlijker te verdelen, zodat de leveranciers in de toekomst kunnen blijven investeren in een 5 sterren klantenservice, betaalbare prijzen en een koolstofarme energietransitie.